اخلاق در آراء مولانا

از خدا جوئيم توفيق ادب

بي ادب محروم گشت از فيض رب

شرحي بر انديشه هاي مولوي جلال الدين محمد رومي بلخي در اين زمينه كه اخلاق در انسان ها از فطرت و انديشه و تفكر برتر سرچشمه مي گيرد و بيان انديشه هاي مختلف فرزانگان شرقي و غربي خصوصاً كانت در اين زمينه .

مقدمه :

همانطور كه در سناريونويسي مولانا در حكايت چغز و موش در اين مجموعه رومی نامه قبلاً آمده ، جسم ما پس از ارتباط با جان در كناره جهان معنا ، به يك دنياي جديد گام نهاد، كه در اين زندگي جديد زيربناهاي تازه اي در عقل و انديشه ، احساس و عشق ، شادي و سرمشتي برايش فراهم آمد .

نرد دل با همدگر مي باختند

و از وساوس سينه مي پرداختند

يا آن طور كه در ديوان شمس مي فرمايد :‌

اين خانه كه پيوسته در آن جنگ و چغانه است

از خواجه بپرسيد كه اين خانه چه خانه است

با بيان توضيحات نسبتاً مفصلي در مطالب پيش رو سعي مي شود اين مطلب بيشتر روشن گردد خصوصاً براي پژوهشگران در آثار مولوي .

ارتباط آن قورباغه آبي (چغز) با موش كه همين وجودي است كه همه ،‌ آن را تجربه نموده و صبح تا شب با آن و با خواسته ها و خواهش هاي آن دست و پنجه نرم مي نمايند ، براي فهم بيشتر با بيان يك مثال از دنياي مجازي كامپيوتر آن را تشريح مي نمائيم . نفس ما كه همان وجود مجرد و من هر كس مي باشد از دنياي واقعيت ها و جهان معنا (چغز) با داشتن يك ارتباط بسيار ظريف و محكم جان در جهان مجازي ماده و اجسام با موش (جسم) همه روزه مشغول يك بازي كامپيوتري است .

جديدترين بازي هاي رايانه اي براي كاربران امروز بدين طريق مي باشد كه كاربر در خارج جهان مجازي نشسته و با مثلاً يك موش داخل جهان مجازي مشغول بازي مي شود . البته دست كاربر داخل صفحه مانيتور همراه با آن موش ديده مي شود و همه فعاليت هاي آن به نظر واقعي و صحيح مي رسد در حالي كه چنين نيست . پس نفس يك وجود مجرد واقعي با جسم در ارتباط است و اين جسم براي وي زمينه ايست جهت اعمال كارهاي مادي و بسط انديشه و تعقل و نمايش اراده و تصميم¬گيري هاي روزانه ، چه بدون اين جسم مجازي هر گونه انديشه و اراده اي بي معنا است .وابستگي اين من به جسم از اسرار و عظمت هاي خلقت است و كشف آن براي هيچ كس مقدور نيست .

برخانه منه دست كه اين خانه طلسم است

با خواجه مگوئيد كه او مست شبانه است

يا در حكايت چغز و موش مي فرمايد :‌

لوح محفوظست پيشاني يار

راز كونينش نمايد آشكار

و هدف اين همراهي و همگامي چنين بيان مي شود :

في الجمله هر آن كس كه در اين خانه رهي يافت

سلطان زمين است و سليمان زمانه است

البته گاهي چنان دنياي مجازي اين من مجرد را فريفته خود مي سازد كه اين من تنها و تنها به فكر رضايت موش در جمع آوري سكه و اعمال قدرت هاي جسم در دنياي مجازي و لذت¬هاي بدن خاكي مي شود و اين همان زماني است كه مولوي در حكايت چغز و موش مي فرمايد كلاغي موش را به هوا برد و به دنبال آن اين چغز از درون آب به هوا كشيده شد و سبب تعجب همگان گرديد .

چشم باز و گوش باز و اين عمي

حيرتم از چشم بندي خدا

در اين نوشته مطلب را بدينجا خواهيم رسانيد كه رعايت اخلاق و ادب و احساس مسئوليت صرفاً يك مطلب دروني بوده و دستورالعمل هاي مذهبي و خدايي زماني مؤثر مي باشند كه انسان خود قبلاً رفتار خويش را بر اساس انوار درون و به كمك عقل و انديشه بهبودي بخشيده و مسير مستقيم را خود برگزيده باشد .آنجا كه مي فرمايد كتاب هاي آسماني زماني هدايت كننده مي باشند كه انسان خود راه مستقيم را انتخاب كرده باشد .